Okanj bara, zajedno sa Slanim Kopovom i Barom Rusandom, predstavlja jedno od tri najreprezentativnija i najatraktivnija očuvana slana jezera smeštena u paleo – meandrima reke Tise u srednjem Banatu. Zajedno sa vodenim i močvarnim staništima i slatinama različite zaslanjenosti podloge predstavlja prioritetne tipove staništa za zaštitu u panonskom biljnogeografskom regionu.



Uvidevši sličnost u biljnom pokrivaču i životinjskom svetu sa Rusandom i Slanim Kopovom, ljubitelji prirode iz Elemira, pokrenuli su priču o zaštiti Okanj bare koja se nalazi neposredno uz njihovo selo. Pored ljubitelja prirode iz Elemira pokretanje zašite podržali su i ornitolozi Društva za zaštitu i proučavanje ptica Srbije iz Novog Sada. Takođe, jačanjem prekogranične saradnje, naročito posle 2000. godine, zaštitari i ekolozi iz Evrope, često su se raspitivali o Okanj bari.


Značaj područja Okanj bare je višestruk, jedan je od retkih očuvanih panonskih tipova predela čiji su slatinski, livadsko – stepski, močvarni i vodeni ekosistemi od značaja za očuvanje ukupne biološke raznovrsnosti regiona Banata, Vojvodine, Srbije i Evrope. Na ovom području očuvane su specifične slatinske zajednica koje se javljaju na vlažnim peskovima i isušenim slabo zaslanjenim barama i depresijama. U okviru livadsko – stepske vegetacije kontinentalnih slatina javljaju se potopljene jako slane livade i livadsko – stepska vegetacija slabo zaslanjenih zemljišta. Specifičnost prostora određena je i očuvanom močvarnom vegetacijom zaslanjenih staništa.

Bogatstvo biljnog sveta prati i raznovrsnost životinjskog sveta specifičnog za panosnku niziju. Ovi tipovi staništa određeni su kao prioritetni u Republici Srbiji (Pravilnik o kriterijumima za izdvajanje tipova staništa, o tipovima staništa, osetljivim, ugroženim, retkim i za zaštitu prioritetnim tipovima staništa i o merama zaštite za njihovo očuvanje,  i na području Evropske unije.  Područje Okanj bare sa Rusandom ima verifikovan međunarodni status značajan za ptice (IBA) i biljke (IPA). Područje je predviđeno za nominaciju radi stavljanja na Ramsarsku listu. Njegovu posebnu vrednost čine osetljivi ekosistemi sa velikim brojem vrsta i jedinki koje se okupljaju tokom migracije, kao i prisustvo mešovitih kolonija čaplji i gnežđenje brojnih drugih retkih vrsta. Ova staništa izdvojena su za ekološku mrežu NATURA 2000. NATURA 2000 je program zaštite prirode u EU sa ciljem da se očuva ili ponovo uspostavi povoljno stanje više od hiljadu ugroženih, retkih i ekološki vrednih vrsta, kao i oko 230 prirodnih i poluprirodnih staništa, uspostavljanjem sveobuhvatne ekološke mreže najvažnijih područja očuvane prirode.


Okanj bara sa postojećim depresija povezana je sa rekom Tisom. Južni krak Okanj bare, preko voka Šikšov, se naslanja na niz povezanih depresija pod nazivom Čikoš od kojih je odvojena nasipom sa saobraćajnicom, potom i sa Tisom. Severni krak Okanja se naslanja, preko pliće depresije Okanjica i bare Žuglja, na baru Crvenka. Pored ovih depresija koje čine povezanost Okanj bare sa Tisom, postoji i niz manjih bara i vlažnih livada, ispresecanih kanalskom melioracionom mrežom. Sve depresije i vodeni tokovi obezbeđuju ekološki koridor prema Tisi, a preko nje sa panevropskom ekolioškom mrežom (Bennett & Wit, 2001). Zamočvarene obale i velika pokrovnost prirodne vegetacije prema Tisi obezbeđuje funkcionalnu povezanost zaštićenog područja ne samo u hidrološkom, nego i u ekološkom pogledu. Šire područje Okanj bare izdvojeno je kao centralno područje nacionalne ekološke mreže pod nazivom „Okanj i Rusanda“, broj područja 9. Izgradnjom novih i obnavljanje postojećih vodoprivrednih objekata potrebno je primeniti rešenja kojim se obezbeđuje prohodnost ekološkog koridora u skladu sa Uredbom o ekološkoj mreži. Da bi se očuvala prioritetna staništa za zaštitu panonskog biljnogeografskog regiona ocenjeno je za potrebnim da se područje Okanj bare stavi pod zaštitu kao Specijalni rezervat prirode „Okanj bara“.